ความทรงจำในอ่าวปัตตานี

หนังสือเรื่อง ความทรงจำในอ่าวปัตตานี

ผู้แต่ง/แปล   ดอเลาะ เจ๊ะแต, มะรอนิง สาและ, วลัยลักษณ์ ทรงศิริ

ปีที่พิมพ์       ๓๐ พฤศจิกายน ๒๕๕๒

ขนาด          ๑๔๘ X ๒๑๐ มม.

จำนวนหน้า    ๓๔๖

หนังสือเล่มนี้เป็นผลงานวิจัยของ "คนใน" ทางอุดมคติของมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ ที่สร้างขึ้นจากประสบการณ์ในกระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน ที่ได้รับทุนอุดหนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ที่ผ่านมาว่า ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นและพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นต้องเป็นผลงานของคนท้องถิ่น โดยคนท้องถิ่น เพื่อคนท้องถิ่นโดยตรง...

งานวิจัยนี้เข้าถึงและเข้าใจข้อมูลด้วยกระบวนการศึกษาพื้นที่ทางวัฒนธรรมจากกว้างมาหาแคบและลึก คือตั้งแต่ภูมิวัฒนธรรม นิเวศวัฒนธรรม มาถึงชีวิตวัฒนธรรมของคนที่อยู่ในชุมชน จนแลเห็นการเปลี่ยนแปลงอันมีเหตุมาแต่ข้างในและข้างนอก

 ความเป็นพื้นที่ทางวัฒนธรรมในระดับที่เป็นภูมิวัฒนธรรมนั้น แลเห็นได้จากความเป็นอ่าวปัตตานีที่มีทั้งทะเลในภายในอ่าวและทะเลนอกที่เป็นชายหาด เชื่อมโยงไปยังบ้านเมืองชายทะเลใกล้เคียงทั้งทางสงขลาและนราธิวาส มีการกำหนดพื้นที่ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของผู้คนในลักษณะชื่อบ้านนามเมือง พื้นที่สาธารณะ พื้นที่ประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม อันเป็นที่รับรู้ของคนทั่วไปที่เป็น "คนใน" การกำหนดชื่อต่าง ๆ เหล่านี้ล้วนมีความเป็นมาในรูปของตำนานและความเชื่อที่ทำให้เห็นว่า

ความเป็นภูมิวัฒนธรรมนั้น หาใช่สิ่งที่สร้างขึ้นหรือกำหนดขึ้นโดยคนนอกที่เป็นนักวิชาการ ข้าราชการ และใคร ๆ ก็ได้ เพียงทำแผนที่ภาพถ่ายดาวเทียมมาแยกแยะและขีดเขียนขึ้น หากเป็นของที่สร้างขึ้นจากประสบการณ์การเรียนรู้ร่วมกันของคนท้องถิ่นในมิติของเวลาไม่ต่ำกว่า 3 ชั่วอายุคน มีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มเติมและสืบเนื่องมาจนปัจจุบัน...

เพราะฉะนั้นผู้ที่ได้อ่าน "ความทรงจำในอ่าวปัตตานี" เรื่องนี้อันเป็นงานวิจัยของคนใน คงได้เห็นภาพลักษณ์ของสังคมปัตตานีที่เป็น "สังคมพหุลักษณ์" ที่เคยมีความสงบสุขที่แตกต่างไปจาก "สังคมเอกลักษณ์" ที่คนนอกที่ชอบโอ่ตัวว่าเป็น "คนไทย" ที่มีเผ่าพันธุ์เชื้อชาติเดียวกันมาแต่สมัยสุโขทัยอย่างไรบ้าง

(ส่วนหนึ่งจากคำนำของ รศ.ศรีศักร วัลลิโภดม ที่ปรึกษามูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์)